„Służące do wszystkiego” - pierwsza premiera jubileuszowego sezonu – konferencja prasowa w Teatrze Polskim

Historia, która nie odeszła — a jedynie zmieniła kostium. Tak można podsumować główne przesłanie spektaklu Służące do wszystkiego, zapowiedzianego podczas konferencji prasowej, która odbyła się 25 września 2025 roku w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. To adaptacja głośnego zbioru reportaży Joanny Kuciel-Frydryszak, skupiającego się na niewidzialnej, często zapomnianej pracy kobiet i społecznych mechanizmach przemocy klasowej. Twórcy zapowiadają, że sztuka nie tylko sięgnie do realiów II Rzeczpospolitej, lecz również zada pytania aktualne także dziś. Premiera już 26 września.

Jubileusz, który zobowiązuje

Spotkanie z dziennikarzami zainaugurował dyrektor Teatru Polskiego, Witold Mazurkiewicz. Przedstawił plany repertuarowe na nadchodzący sezon 2025/2026, który będzie miał charakter wyjątkowy — instytucja obchodzi bowiem 135-lecie swojej działalności. Jak podkreślił, jubileusz to nie tylko czas świętowania, ale i odpowiedzialności za poziom artystyczny oraz znaczenie teatru jako miejsca debaty publicznej.

– Sezon otwieramy mocnym głosem. "Służące do wszystkiego" to nie tylko spektakl historyczny, ale także opowieść o wciąż obecnych w naszym społeczeństwie podziałach i wykluczeniach -  zapowiedział Mazurkiewicz.

[ZT]20904[/ZT]

Zespół twórczy: kobieca perspektywa i artystyczna konsekwencja

Autorką scenariusza jest Zuzanna Bojda, znana z teatralnych adaptacji opartych na reportażu i pracy z pamięcią zbiorową (Ciało Bambina, Wyspa Kalina). Reżyserii podjęła się Agata Puszcz, której wcześniejsze realizacje (Humanka, Pustostan) również eksplorowały tematy tożsamości i wspólnoty. Artystki pracowały już razem przy poprzednich projektach — i jak same podkreślają, ich współpraca opiera się na wspólnym języku teatralnym i zbliżonej wrażliwości społecznej.

Do zespołu dołączyli również: Paulina Czernek-Banecka (scenografia), Iga Sylwestrzak (kostiumy), Katarzyna Zielonka (choreografia), Krzysztof Maciejowski (muzyka) oraz Szymon Kluz (światło).

Od reportażu do sceny: trudne pytania i symboliczne obrazy

Pomysł na spektakl zrodził się z lektury książki "Służące do wszystkiego", wydanej w 2018 roku — to właśnie ta książka stanowiła punkt wyjścia dla twórczyń. Jednak impulsem do sięgnięcia po jej teatralne przetworzenie była kolejna publikacja Joanny Kuciel-Frydryszak - "Chłopki" (data wydania 2023), która zyskała ogromny rezonans medialny i na nowo zwróciła uwagę opinii publicznej na przemilczane historie kobiet z niższych warstw społecznych.

– To niezwykle mocna opowieść o kobietach niewidzialnych, uciszanych, a jednocześnie niezbędnych – mówiła reżyserka Agata Puszcz. – Nie interesowała nas rekonstrukcja historii. Chcemy zapytać, co z tej opowieści w nas zostało. I co dziś znaczy być służącą – dosłownie i metaforycznie.

Zuzanna Bojda zdradziła, że dramaturgia spektaklu opiera się na autorskim wyborze wątków z książki. Konstrukcja scenariusza przypomina formę dwuczęściowej opowieści z elementami fabuły kryminalnej.

– W pierwszym akcie pokazujemy funkcjonowanie systemu społecznego, którego symbolem są relacje państwo–służące. To historia o zależnościach, poniżeniu i podziałach klasowych. W drugiej części głos zabierają kobiety - to próba odzyskania własnego głosu. Ale czy to w ogóle możliwe? To pytanie zostawiamy otwarte – mówiła autorka.

Kostiumy, choreografia i muzyka jako znaki

Silnym znakiem wizualnym spektaklu mają być kostiumy zaprojektowane przez Igę Sylwestrzak - bazujące na klasycznych fartuszkach służebnych, niemal niezmiennych przez dekady. Jak zaznaczyła projektantka:

– Fartuszek staje się tutaj uniformem niewidzialności. Te kobiety zlewają się w jedno. Nie mają twarzy — mają funkcję.

Tę ideę podkreśli również choreografia Katarzyny Zielonki, która wprowadza do spektaklu element masowego ruchu - aktorki stają się „chodzącymi fartuszkami bez twarzy”, poruszającymi się mechanicznie, niemal bezosobowo.

Krzysztof Maciejowski, autor muzyki, zdradził, że dźwiękowy krajobraz spektaklu będzie zderzeniem stylów: szlagiery lat 20. i 30. zostaną zestawione ze współczesnymi brzmieniami, by zderzyć przeszłość z teraźniejszością.

Scenografia autorstwa Pauliny Czernek-Baneckiej nie będzie realistyczna – pozwoli widzom poczuć, że historia i teraźniejszość przenikają się na scenie.

Głos aktorek: empatia i osobiste zaangażowanie

W spotkaniu z mediami wzięły udział także aktorki zaangażowane w produkcję. Anna Guzik przyznała, że każda z postaci ma swoją historię, marzenia i przeszłość - choć są one z pozoru wtórne wobec głównego nurtu opowieści.

– W scenach zbiorowych jesteśmy niewidzialne, ale wewnętrznie każda z nas niesie coś bardzo własnego – mówiła.

Aleksandra Węgrzyn dodała:

– Trudno nie sympatyzować z tymi postaciami. Pracujemy nad nimi z ogromnym zaangażowaniem. W każdej roli zostawiamy cząstkę siebie.

Spektakl z misją

„Służące do wszystkiego” zapowiadają się na spektakl zaangażowany — zarówno artystycznie, jak i społecznie. To nie będzie dokumentalna ilustracja książki, ale oryginalna propozycja teatralna, która podejmuje temat niewidzialnej pracy kobiet, uprzedmiotowienia i klasowych podziałów.

Na scenie dominować będą kobiece głosy – w rolach służących wystąpią:

• Ewa Dobrucka (Emilka),

• Jadwiga Grygierczyk (Józia),
• Anna Guzik-Tylka (Stefa),
• Barbara Guzińska (Elżbieta),
• Marta Gzowska-Sawicka (Regina),
• Anita Jancia (Grażyna),
• Jagoda Krzywicka (Helena),
• Oriana Soika (Kasia),
• Maria Suprun (Maria),
• Wiktoria Węgrzyn-Lichosyt (Petronela).

Obok nich zobaczymy także mężczyzn:

• Piotr Gajos (Antoni),
• Tomasz Lorek (Stanisław),
• Sławomir Miska (Aleksy),
• Adam Myrczek (Jerzy),
• Rafał Sawicki (Mieczysław).

[ZT]20829[/ZT]