Halloween zbliża się wielkimi krokami, a z nim pojawia się coroczny dylemat: przebierać się za upiora i bawić się na halloweenowej imprezie, czy trzymać się naszych polskich tradycji i w zadumie wspominać tych, którzy odeszli? Choć Halloween kojarzy się z dyniami, kostiumami i mrocznym klimatem, jego obecność w polskiej kulturze budzi niemałe emocje – szczególnie wśród środowisk religijnych. Przyjrzyjmy się więc, jak wygląda ta "magiczna noc" w Polsce i co sprawia, że dla wielu pozostaje świętem z nutą... kontrowersji.

Samhain – Celtyckie Korzenie Halloween

Aby zrozumieć, skąd wzięło się Halloween, musimy cofnąć się aż do starożytnych Celtów, którzy w noc z 31 października na 1 listopada obchodzili Samhain. Był to czas przełomowy – symbolizujący koniec zbiorów i przygotowanie na zimowe miesiące. Celtowie wierzyli, że tej nocy granica między światem żywych a umarłych się zaciera, pozwalając duchom odwiedzać ziemię. Aby odstraszyć złe duchy, mieszkańcy Irlandii zakładali maski i dziwaczne stroje – brzmi znajomo? Z czasem Samhain przekształcił się w Halloween, pełne przebrań, lampionów z dyni i nocnych eskapad po cukierki.

Od Celtów do Amerykańskiej Dyni

Prawdziwe Halloween, jakie znamy dzisiaj, ukształtowało się w Stanach Zjednoczonych dzięki irlandzkim emigrantom, którzy przywieźli ze sobą dawne tradycje. To tam Halloween stało się spektakularnym widowiskiem, gdzie każdy, od dzieci po dorosłych, ubiera się w kostiumy, by przerażać lub rozśmieszać sąsiadów. W Stanach od lat jest to czas „słodyczy albo psikusa”, straszenia i nieskrępowanej zabawy. Parady, imprezy i konkursy na najstraszniejsze dynie przekształciły Halloween w istny festiwal kreatywności.

Meksykański Día de los Muertos – alternatywne spojrzenie na śmierć

W przeciwieństwie do Amerykanów, Meksykanie również mają swoje święto ku czci zmarłych, lecz w zupełnie innym klimacie. Día de los Muertos, obchodzone od 1 do 2 listopada, jest pełne kolorów, ozdób i symboli związanych z życiem i śmiercią. Meksykanie odwiedzają groby, składając ofiary z kwiatów i jedzenia, wierząc, że dusze wracają, by cieszyć się tym, co kiedyś kochały. W Meksyku ta noc to bardziej czas spotkania, gdzie granica między życiem a śmiercią staje się pretekstem do radosnej celebracji przeszłości.

Dziady i Zaduszki – słowiańskie korzenie wspomnień

Nasze polskie korzenie wcale nie są pozbawione podobnych tradycji. W dawnych czasach obchodzono Dziady – święto, podczas którego wierzono, że duchy zmarłych wędrują po ziemi, potrzebując pomocy w odnalezieniu drogi do pokoju wiecznego. Przodkowie zapalali ogniska i składali ofiary, aby zapewnić sobie przychylność dusz. Chrześcijaństwo przekształciło to święto w Zaduszki, obchodzone 2 listopada, jako czas zadumy, wspomnienia i modlitwy za bliskich. Wciąż pozostaje to dzień poważny i religijny, pełen spokoju i refleksji, w którym odwiedzamy groby, by oddać cześć zmarłym.

Halloween w Polsce – dlaczego kościół mówi „Nie”?

Pomimo wzrastającej popularności Halloween w Polsce, Kościół katolicki nie ukrywa swojej krytyki wobec tego święta. Dlaczego? Właściwie z kilku powodów. Po pierwsze, Halloween postrzegane jest jako przejaw obcej, pogańskiej tradycji, która promuje niekatolickie symbole i – według niektórych opinii – może odciągać wiernych od refleksji nad śmiercią w duchu chrześcijańskim. Kościół wyraża obawy, że elementy takie jak maski upiorów i dynie z wyciętymi grymasami mogą stanowić próbę zbanalizowania tematu śmierci i życia po życiu.

Halloween a „amerykanizacja” polskiej kultury

Drugim powodem dystansu wobec Halloween jest obawa przed wpływem zachodnich wzorców na polską kulturę. Od lat zauważamy, że wiele tradycyjnych polskich świąt i obrzędów ustępuje miejsca tym znanym z Ameryki – a Halloween jest tego idealnym przykładem. W tej perspektywie Halloween to symbol globalizacji, która, owszem, wnosi nowości i świeżość, ale jednocześnie zagraża tradycyjnym wartościom. Coraz więcej osób, zwłaszcza młodszych, obchodzi Halloween, zapominając o tym, co oznacza 1 listopada dla Polaków. Dla wielu Polaków to zatem kolejne wyzwanie w ochronie rodzimej kultury.

Czy Halloween to zło wcielone?

Dla jednych Halloween, to tylko sympatyczna okazja do zabawy, dla innych – zagrożenie moralne. Przeciwnicy wskazują, że popularne dzisiaj maski czarownic, demonów czy wampirów mogą budzić zainteresowanie tematyką okultystyczną i prowadzić młodych ludzi w stronę „ciemnych praktyk”. Jednak warto spojrzeć na Halloween także przez pryzmat twórczości i wyobraźni – przebrane dzieci, kolorowe dynie i zabawne żarty. To święto, mimo swojej mrocznej symboliki, dla wielu stało się okazją do wspólnego świętowania w innym, mniej poważnym wymiarze.

Halloween 2024: dynia, znicz a może pójść kompromis?

Czy możliwe jest pogodzenie Halloween z tradycjami Zaduszek? Dla wielu tak, zwłaszcza że Polska coraz bardziej otwiera się na obce wpływy kulturowe. Zamiast demonizować Halloween, możemy próbować uczynić je bardziej spójnym z naszą tradycją. Czy nie możemy zatem spędzić 31 października w kolorowym, radosnym stylu Halloween, a kolejny dzień poświęcić na odwiedziny na cmentarzu i wspomnienia o bliskich? Dla młodych ludzi to okazja do twórczej zabawy, a dla starszych – dowód na to, że święta mogą ewoluować i dopasowywać się do zmieniających się czasów.

Święto strachu i refleksji

Halloween to coś więcej niż tylko święto duchów i dyni. To także okazja do rozważenia, jak radzimy sobie ze zmianami w kulturze i jakie znaczenie ma dla nas pamięć o przodkach. Przez połączenie nowoczesnych i tradycyjnych elementów możemy znaleźć drogę, by uczcić zarówno życie, jak i pamięć o zmarłych. Kiedy więc kolejny raz ktoś zapyta nas, czy warto obchodzić Halloween, możemy odpowiedzieć: „Tak długo, jak jesteśmy świadomi naszej tradycji, świętujmy, jak chcemy!”
 

[ZT]8720[/ZT]