Donos narodowy: Polacy coraz chętniej piszą do skarbówki, choć najczęściej... na darmo

W I połowie 2025 roku Polacy wysłali do Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) ponad 37 tys. informacji sygnalnych, potocznie znanych jako donosy. To o 4,2% więcej niż w analogicznym okresie 2024 roku. I choć obywatelska czujność zdaje się rosnąć, to prawda bywa mniej imponująca niż liczby.

Donos na wagę złota? Raczej na kilogramy makulatury

Jak pokazują dane z wybranych izb skarbowych, większość zgłoszeń nie kończy się potwierdzeniem nieprawidłowości. Na przykład w Szczecinie skuteczność donosów w I półroczu 2025 roku wyniosła zaledwie 4,5%. Rok wcześniej było lepiej – 11%. A średnia z ostatnich trzech lat? Około 7,5%.

W Białymstoku aż 90% informacji nie ma pokrycia w rzeczywistości, a w Małopolsce trzy czwarte zgłoszeń z anonimowych źródeł trafia prosto „do akt”. Nie tych sądowych – raczej do tych zakurzonych.

Z aplikacją na podatnika

Rośnie nie tylko liczba zgłoszeń, ale i kanałów, którymi można je wysyłać. Poza całodobową infolinią i e-mailem KAS uruchomiła mobilną aplikację e-Paragony oraz elektroniczny formularz. Donoszenie jeszcze nigdy nie było tak wygodne.

Zdaniem Sebastiana Polańskiego z IAS we Wrocławiu, to właśnie łatwiejszy dostęp do narzędzi może tłumaczyć rosnącą aktywność obywateli. Ale czy to faktycznie oznacza więcej przestępstw podatkowych?

Z sąsiadem nie pogadasz – do urzędu napiszesz

Zgłoszenia dotyczą zarówno przedsiębiorców, jak i zwykłych obywateli. Jak zauważa Bartosz Stróżyński z IAS w Bydgoszczy, wiele z nich zdradza „emocjonalny stosunek zawiadamiającego”. Przekładając z urzędniczego na nasze – donoszą sąsiedzi, byli współpracownicy, teściowe i zazdrośni klienci.

– Nie można wykluczyć, że część zgłoszeń ma charakter osobisty – z zazdrości, zemsty czy frustracji – dodaje prawniczka Alicja Woźniak z kancelarii Ars Aequi.

Każdy donos pod lupą. Ale nie każdy wart zachodu

Urzędnicy zapewniają, że każde zgłoszenie – także anonimowe – jest dokładnie analizowane. Jednak tylko część kończy się kontrolą. – Priorytetem jest analiza treści, zanim podejmiemy jakiekolwiek działania – mówi Sebastian Pakalski z IAS w Gdańsku.

Co ciekawe, skala zgłoszeń nadal nie jest duża w stosunku do liczby podatników – choć wystarczająco zauważalna, by mówić o nowym trendzie: donos obywatelski staje się... cyfrowym standardem.