Schrony w Bielsku-Białej. Jak naprawdę wygląda nasze bezpieczeństwo?

Od trzech lat za wschodnią granicą trwa wojna, która zmieniła sposób, w jaki myślimy o bezpieczeństwie. Ostatnie wydarzenia – naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez wrogie drony – tylko potęgują obawy mieszkańców. Naturalne staje się więc pytanie: gdzie moglibyśmy szukać schronienia w sytuacji realnego zagrożenia? Czy bielszczanie będą mieli gdzie się ukryć?

Brak schronów hermetycznych

Najważniejsza informacja jest mało uspokajająca: w Bielsku-Białej nie ma ani jednego schronu kategorii S, czyli hermetycznego obiektu zdolnego chronić przed skutkami ataku bronią masowego rażenia. Funkcjonujące obecnie obiekty zaliczają się wyłącznie do kategorii „ukrycie” – zapewniają częściową ochronę, ale nie są przystosowane do długotrwałego pobytu.

[ZT]10777[/ZT]

102 budowle ochronne i… 88% populacji w teorii

Według danych Urzędu Miejskiego (kwiecień 2022 – dane weryfikowane na mocy nowej ustawy):

• 102 budowle ochronne kategorii U mogą pomieścić 12 430 osób.
• 132 750 mieszkańców znalazłoby schronienie w tzw. miejscach doraźnego schronienia (piwnice bloków, garaże podziemne, wytypowane obiekty użyteczności publicznej).

Razem to 145 180 miejsc, czyli około 88% populacji miasta (165 tys. mieszkańców według GUS z października 2024).

Na papierze wygląda to więc nieźle, jednak warto podkreślić: miejsca doraźnego schronienia to w większości piwnice i podziemia, które dopiero w razie kryzysu miałyby zostać zaadaptowane.

Stan techniczny – spuścizna lat 50. i 60.

Zdecydowana większość bielskich budowli ochronnych powstała w czasach zimnej wojny. Od tamtej pory brakowało przepisów i systemu finansowania ich utrzymania. Ostatnie przeglądy prowadzono do 2021 roku, później zostały wstrzymane. W efekcie obiekty istnieją, lecz ich faktyczna przydatność pozostaje niepewna.

[ZT]3136[/ZT]

Nowa ustawa, nowe definicje

Od stycznia 2025 roku obowiązuje ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej, która jasno definiuje, czym jest schron, ukrycie i miejsce doraźnego schronienia. Wszystkie obiekty przechodzą obecnie kontrolę Państwowej Straży Pożarnej i Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Te, które spełnią warunki techniczne, trafią do Centralnej Ewidencji Obiektów Zbiorowej Ochrony.

Przygotowywany jest także Plan rozwoju zasobów budownictwa ochronnego 2025–2030. Na razie jednak brak rozporządzeń wykonawczych i środków finansowych, które pozwoliłyby na modernizację istniejących obiektów lub budowę nowych.

Schrony tylko dla pracowników?

Osobnym problemem są obiekty na terenach zakładów pracy. Choć formalnie spełniają kryteria budowli ochronnych, w praktyce przeznaczone są głównie dla pracowników. Dostęp dla mieszkańców z zewnątrz może być utrudniony.

Mapa i syreny – jak informowani są mieszkańcy?

Lokalizację budowli ochronnych i miejsc doraźnego schronienia można sprawdzić na interaktywnej mapie Państwowej Straży Pożarnej. W przyszłości wszystkie obiekty mają zostać odpowiednio oznakowane.

Miasto posiada też system 45 syren alarmowych (15 mechanicznych i 30 elektronicznych z możliwością nadawania komunikatów głosowych), zintegrowanych z syrenami jednostek OSP. To podstawowy element systemu wczesnego ostrzegania, który – wobec ostatnich naruszeń przestrzeni powietrznej – zyskuje szczególne znaczenie.

Edukacja i świadomość

Urząd Miejski prowadzi działania edukacyjne: udostępnia poradniki, tablice i ulotki z sygnałami alarmowymi, a także szkolenia we współpracy ze spółdzielniami i szkołami. Problem w tym, że sama wiedza nie zastąpi fizycznej infrastruktury.

5 faktów o schronach w Bielsku-Białej

• Prawdziwych schronów w mieście jest bardzo mało – większość to zwykłe piwnice i ukrycia doraźne.

• Inwentaryzacja PSP z 2023 r. wykazała kilkaset miejsc możliwych do wykorzystania w razie zagrożenia.

• Aplikacja „Schrony” pozwala sprawdzić na mapie najbliższe miejsce ochronne w Bielsku-Białej.

• Samorząd prowadzi ewidencję schronów – zgłaszać je muszą szkoły, spółdzielnie, firmy i instytucje.
• Planowane remonty obejmą m.in. piwnice szkół tysiąclecia – pierwsze prace mają ruszyć jeszcze w 2025 roku (jak na razie do zapowiedź na szczeblu ministerialnym, brak dokumentu, który by zawierał szczegółowy wykaz szkół)

Prawdziwa ochrona czy tylko statystyka?

Podsumujmy:

• W Bielsku-Białej nie ma schronów hermetycznych.
• Funkcjonuje 102 budowle kategorii U, lecz w złym stanie technicznym.
• W teorii 88% mieszkańców znalazłoby schronienie w ukryciach i miejscach doraźnych.

Realna gotowość tych obiektów zależy jednak od szybkiej adaptacji i inwestycji, na które wciąż brakuje pieniędzy i jasnych regulacji.

Nowa ustawa daje ramy prawne, ale dopóki nie pojawią się finansowanie i konkretne działania, bielszczanie mogą mieć poczucie, że bezpieczeństwo zapewniają im głównie… statystyki i dobre chęci urzędników.

[ZT]3089[/ZT]