Drugi dzień naszej fotograficznej wędrówki po Bielsku-Białej przeniósł nas tam, gdzie na co dzień raczej się nie zatrzymujemy – do podziemnych przejść i na środek miejskiego placu. Miejsca znane, ale często pomijane spojrzeniem. Tym razem – zamienione w galerie. 

Foto Art Festival 2025 nie boi się nietypowych przestrzeni – wręcz przeciwnie, to właśnie one często stają się najlepszym tłem dla fotografii. Tak jest w przypadku dwóch wystaw Pawła Pilarczyka – „To Tu” i „To nie Tu” – oraz debiutanckiej ekspozycji Bartłomieja Machula na Placu Wojska Polskiego.

„To Tu” i „To nie Tu” – sztuka w przejściu

Paweł Pilarczyk, bielszczanin z wyboru i pasji, fotografuje swoje miasto tak, jakby patrzył na nie pierwszy raz. Jego dwie wystawy ulokowane są w przejściach podziemnych – miejscach, w których sztuka rzadko bywa gościem. A przecież właśnie tam tętni codzienność.

„To Tu” – Przejście podziemne między Placem Chrobrego a ul. Barlickiego.

W pierwszej z nich autor skupia się na jednym, konkretnym przejściu. To miejsce – z pozoru zupełnie zwyczajne – staje się sceną dla historii zapisanych światłem. Przechodnie stają się bohaterami, światło – reżyserem, a kadr – zapisem chwili, która już nigdy się nie powtórzy.

„To nie Tu” – Przejście podziemne Jana Matejki, pod ul. 3 Maja, obok dworca PKP

W drugiej części, „To nie Tu”, Pilarczyk rozszerza pole widzenia. Przenosi nas w inne punkty miasta, równie niepozorne, a jednak pełne znaczeń. Tu również ludzie – często anonimowi – stają się częścią kompozycji. Każde zdjęcie to miniaturowy dramat, komedia lub dokument – zależnie od tego, jak spojrzymy.

Wystawy mają osobisty charakter – czujemy, że autor zna te miejsca nie tylko jako fotograf, ale jako człowiek, który tu żyje i oddycha tym samym powietrzem. Miasto u Pilarczyka to mieszanka nostalgii i rytmu, coś pomiędzy snem a rzeczywistością.

„Z nieba na ziemię” – plastyczne kadry z lotu drona

Z podziemi ruszamy na powierzchnię – dosłownie. Na środku Placu Wojska Polskiego czeka na nas kolejna niespodzianka: debiutancka wystawa Bartłomieja Machula – „Z nieba na ziemię – minimalistyczne odkrycia”.

Fotografie zostały wykonane z drona – i to widać od razu. Z góry świat wygląda zupełnie inaczej: jak plansza, obraz, układ geometryczny. Machul zamienia codzienne przestrzenie w abstrakcyjne kompozycje, gdzie kolor, linia i cień grają główne role.

Jego kadry są proste, ale perfekcyjnie skomponowane. Jest w nich coś hipnotyzującego – może to zasługa perspektywy, może sposobu kadrowania, a może koloru. To wystawa, przy której łatwo się zatrzymać – dosłownie – i przez chwilę patrzeć tylko na formę. Choć to pierwsza wystawa autora, widać tu dojrzałość wizualną. Machul pokazuje, że z góry można zobaczyć więcej – nie tylko fizycznie, ale i metaforycznie. To spojrzenie pełne dystansu, ale i wrażliwości.

Miasto jako galeria

Spacerując szlakiem tych trzech wystaw, trudno nie zauważyć jednego – Bielsko-Biała staje się galerią bez ścian. Sztuka wychodzi do ludzi, nie czeka w muzeach. Jest tam, gdzie jesteśmy my: w przejściu podziemnym, na placu, na trasie między domem a dworcem.

To także test dla widza – czy potrafimy się zatrzymać? Czy potrafimy zobaczyć coś więcej w miejscach, które mijamy codziennie? Pilarczyk i Machul udowadniają, że tak. Trzeba tylko spojrzeć inaczej.

Drugi spacer szlakiem Foto Art Festivalu prowadził nas przez przestrzenie, które zwykle służą pośpiechowi. Tym razem jednak były pełne obrazów, światła i ciszy potrzebnej do skupienia. Wystawy Pawła Pilarczyka i Bartłomieja Machula udowadniają, że nie miejsce czyni galerię – tylko spojrzenie. To fotografia, która nie boi się wyjść na ulicę. A może właśnie tam czuje się najlepiej.