Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, ale musi zwrócić koszt wakacji

Każdy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego i pełnopłatnego urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu zależy od ogólnego stażu pracy - czyli wszystkich okresów zatrudnienia. Wynosi on: 20 dni przy okresie zatrudnienia krótszym niż 10 lat i 26 dni przy okresie zatrudnienia wynoszącym co najmniej 10 lat.

Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, jeżeli jego obecność w pracy jest niezbędna, ale w takiej sytuacji musi zwrócić mu koszty związane z wypoczynkiem - wyjaśnił PAP główny inspektor pracy Marcin Stanecki. Zaznaczył, że na urlopie nie ma obowiązku odbierania poczty służbowej.

Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się albo okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, albo okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu, ale pracodawca w szczególnych sytuacjach może zmienić termin wypoczynku. Jak wyjaśnił główny inspektor pracy Marcin Stanecki, może się tak zdarzyć na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami lub z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby zakłócenie toku pracy.

- Pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu, jeżeli jego obecność jest niezbędna, bo na przykład zepsuła się maszyna, którą tylko on może naprawić. W takiej sytuacji pracodawca musi zwrócić pracownikowi koszty związane bezpośrednio z wypoczynkiem. Oczywiście nie zwraca za okulary do nurkowania, za strój kąpielowy, tylko te koszty, które pracownik pokrył - powiedział Stanecki.

Zaznaczył przy tym, że toczy się debata, czy zwrot może dotyczyć też kosztów podróży żony i dzieci.

- Jestem osobiście zwolennikiem szerszej rekompensaty, bo uważam, że ten urlop został zmarnowany. Wszyscy muszą mieć tę rekompensatę - powiedział szef PIP.

Ponadto - jak dodał - orzeczenie Sądu Najwyższego potwierdziło, że pracownik w czasie urlopu nie ma obowiązku odbierania poczty służbowej. Zaznaczył, że bardziej restrykcyjne wymagania mogą jednak dotyczyć kadry kierowniczej.

Zdaniem głównego inspektora pracy nie można, także w wewnętrznej umowie między pracodawcą a pracownikiem, zapisać dodatkowych obowiązków, jak np. odczytywania maili służbowych w trakcie urlopu. - Jeżeli pracownik czyta maile służbowe i reaguje na nie w trakcie urlopu, to już nie jest w trakcie wypoczynku, tylko świadczy pracę. Uważam, że to byłoby nadużycie - podkreślił Marcin Stanecki.

Zwrócił uwagę, że zdarzają się sytuacje, w których pracodawca "dogaduje się" z pracownikiem i zamienia urlop na ekwiwalent. - Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop przysługuje tylko w razie ustania zatrudnienia - wyjaśnił główny inspektor pracy.

Podkreślił, że jeśli podczas urlopu pracownik np. odpowie na maila lub wykona inne zadanie zdalnie, może sobie odebrać ten dzień. - Naszym obowiązkiem w trakcie urlopu wypoczynkowego jest regeneracja sił fizycznych i psychicznych. Mamy wypoczywać, a nie pracować - powiedział Stanecki.

Do PIP w 2023 i 2024 roku wpłynęło łącznie 928 skarg dotyczących nieprawidłowości w zakresie udzielania urlopów wypoczynkowych, także tych niewykorzystanych w poprzednim roku. Inspektorzy za zasadne uznali 292 skargi.

Zgodnie z ustawą pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlopu niewykorzystanego do końca roku należy udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Ta data nie dotyczy urlopu na żądanie, który można wziąć cztery razy w roku. Jeśli pracownik nie wykorzysta tych dni do końca roku, nie przechodzą one na rok kolejny. (PAP)

Autor: Karolina Kropiwiec

kkr/ joz/ mhr/