Rewolucja w polskiej ortografii. Co się zmieni od 2026 roku?

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN ogłosiła zmiany w niektórych zasadach ortografii będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. To prawdziwa rewolucja, która na stałe wpłynie na naszą codzienną pisownię. Jak więc przygotować się na te zmiany i jak będą one wyglądać?

Przede wszystkim, od 2026 roku wprowadzona zostanie pisownia od wielkiej litery nazw mieszkańców miast, ich dzielnic, osiedli oraz wsi. Zatem zamiast "bielszczanin" będziemy pisali "Bielszczanin". To kolosalna zmiana, która wpłynie na nasze nawyki pisarskie.

Ale to nie wszystko. Rada Języka Polskiego zapowiedziała, że zasady pisowni wielką literą będą dotyczyły nie tylko nazw firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów. Oznacza to, że będziemy zapisywać "samochód marki Fiat" z wielkiej litery. To ma na celu ujednolicenie zapisu i wyeliminowanie wyjątków, które mogły być problematyczne.

Kolejną zmianą jest wprowadzenie rozdzielnej pisowni cząstek "-bym", "-byś", "-by", "-byśmy", "-byście" ze spójnikami. To oznacza, że będziemy pisać na przykład "Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry". Ta zasada ma sprzyjać czytelności tekstu i ułatwić jego zrozumienie.

Ponadto, od 2026 roku będziemy zapisywać łącznie człon "pół-" w wyrażeniach takich jak "półzabawa", "półnauka", "półżartem", "półserio", "półspał" czy "półczuwał". Ta zmiana ma na celu uproszczenie zapisu oraz uniknięcie niejednoznaczności.

Zmiany dotkną również użycia wielkich liter w nazwach własnych. Od 2026 roku będziemy pisać na przykład "Pustynia Błędowska" zamiast "pustynia Błędowska" lub "Restauracja Magnum" zamiast "restauracja Magnum". To ma zapewnić spójność i poprawność zapisu nazw geograficznych oraz nazw firm.

Wprowadzone zostaną również nowe zasady odnośnie wielkich liter w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych. Będziemy zapisywać je wszystkie wielką literą, na przykład "Nagroda Rektora za Wybitne Osiągnięcia Naukowe" lub "Śląska Nagroda Jakości". To ma podkreślić ich rangę oraz jednocześnie zapewnić poprawność formy.

Kolejnym aspektem zmian jest wprowadzenie łącznej pisowni "nie-" z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi, także w stopniu wyższym i najwyższym. Na przykład będziemy pisać "nienajlepiej" lub "nienajstaranniej". Ta zasada ma przyczynić się do lepszej czytelności tekstu oraz eliminacji niepotrzebnych wątpliwości.

Dodatkowo, od 2026 roku wejdzie w życie zasada łącznej pisowni cząstek "niby-" oraz "quasi-" z wyrazami zapisywanymi małą literą. Poprawnie będzie zatem pisać "nibyartysta" lub "quasiromantycznie". To kolejna zmiana, która ma uproszczać zapis oraz likwidować wyjątki.

Rada Języka Polskiego argumentuje te zmiany potrzebą uproszczenia zapisu, ujednolicenia zasad oraz eliminacji trudnych i problematycznych przepisów. Wprowadzenie nowych zasad ortograficznych ma przyczynić się do zmniejszenia liczby błędów językowych oraz umożliwić piszącym skupienie się na innych, ważniejszych aspektach tekstu. To krok w kierunku prostoty i jasności w polskiej pisowni.

Rada Języka Polskiego opublikowała na swojej stronie internetowej dokument "Zasady pisowni i interpunkcji polskiej", który zawiera wszystkie obowiązujące oraz nowo uchwalone przepisy ortograficzne. Od 1 stycznia 2026 roku ten dokument będzie jedynym ważnym źródłem zasad ortograficznych i interpunkcyjnych. Tradycyjne słowniki zostaną zatem zastąpione nowymi edycjami, które będą uwzględniać te zmiany.

Wprowadzenie rewolucyjnych zmian w polskiej ortografii wymagać będzie od nas wszystkich przyzwyczajenia się do nowych zasad. Mamy przeszło półtora roku, aby przyswoić sobie te nowe reguły. Warto jednak pamiętać, że celem tych zmian jest, wg Rady, poprawa i uproszczenie naszej pisowni, co w rezultacie przyczyni się do większej jednolitości oraz eliminacji błędów. Teraz pozostaje nam tylko czekać do 1 stycznia 2026 roku i zacząć pisać według nowych zasad.