Nie tylko oskarżeni korzystają z adwokata - 5 sytuacji, w których zwykły człowiek potrzebuje obrony

Gdy słyszymy słowo „adwokat”, wielu z nas ma przed oczami scenę z filmu sensacyjnego. Oskarżony na sali sądowej, a obok niego prawnik, który próbuje go wybronić. Przez to utrwalił się mit, że z pomocy adwokata korzystają głównie przestępcy lub osoby, które chcą coś ukryć.

Nic bardziej mylnego. System prawny bywa skomplikowany, a życie potrafi zaskoczyć w najmniej oczekiwanym momencie. Każdy z nas, nawet najbardziej uczciwa i spokojna osoba, może nagle potrzebować wsparcia prawnika, żeby chronić swoje prawa i dobre imię.

W tym artykule Maciej Sablik, adwokat do spraw karnych w Bielsku-Białej opisuję 5 takich sytuacji, które mogą przytrafić się każdemu z nas. Przekonasz się, że adwokat to nie ostateczność, ale często ważny partner w trudnych sytuacjach.

5 sytuacji, w których zwykły człowiek potrzebuje prawnika

1. Nieświadome złamanie prawa

Wyobraź sobie, że znajomy prosi Cię o odebranie za niego paczki z paczkomatu. Robisz to bez zastanowienia, a później okazuje się, że w środku były nielegalne substancje. Podobna sytuacja może dotyczyć pobrania z internetu programu, który okazuje się nielegalną kopią, albo udostępnienia na swoim profilu fragmentu filmu z muzyką, do której nie masz praw.

W polskim prawie funkcjonuje zasada, że nieznajomość przepisów nie zwalnia z odpowiedzialności. Oznacza to, że nawet jeśli nie miałeś złych intencji, możesz ponieść konsekwencje karne lub finansowe. Prokurator czy sąd nie zawsze przyjmą tłumaczenie, że „nie wiedziałeś”.

W takiej sytuacji adwokat jest niezbędny, żeby wykazać Twoją nieświadomość i brak zamiaru popełnienia przestępstwa. Pomoże on ocenić dowody, przygotować linię obrony i zminimalizować negatywne skutki prawne. Działając samodzielnie, ryzykujesz surowszą karę.

2. Fałszywe oskarżenie

To scenariusz, który mrozi krew w żyłach: odbierasz wezwanie na policję, bo ktoś fałszywie oskarżył Cię o coś, czego nie zrobiłeś. Może to być złośliwy sąsiad zgłaszający rzekomą przemoc domową albo były partner, który z zemsty składa zawiadomienie o stalkingu. Taka sytuacja niszczy reputację, spokój i relacje z bliskimi.

Chociaż to na oskarżycielu spoczywa obowiązek udowodnienia winy, w praktyce ciężar obrony spada na Ciebie. Musisz aktywnie działać, żeby oczyścić się z zarzutów. Milczenie lub nieporadne tłumaczenia mogą zostać odebrane na Twoją niekorzyść.

Pomoc adwokata jest tu kluczowa. Profesjonalny obrońca wie, jak zbierać dowody na Twoją niewinność, takie jak zeznania świadków, wiadomości czy nagrania. Będzie Ci towarzyszył podczas przesłuchań i zadba, żeby Twoje prawa były w pełni respektowane.

3. Pomówienie w internecie

W dobie mediów społecznościowych bardzo łatwo jest kogoś publicznie skrytykować. Granica między opinią a zniesławieniem bywa jednak cienka. Negatywny komentarz na Facebooku, plotka na forum internetowym czy grupa stworzona przez uczniów w celu ośmieszenia nauczyciela to sytuacje, które coraz częściej trafiają do sądów.

Możesz znaleźć się po obu stronach barykady: albo ktoś naruszył Twoje dobre imię, albo to Ciebie oskarżono o pomówienie. W obu przypadkach stawka jest wysoka - chodzi nie tylko o reputację, ale też o potencjalne konsekwencje prawne, takie jak kary (w przypadku zniesławienia) czy obowiązek zapłaty zadośćuczynienia lub odszkodowania (w przypadku naruszenia dóbr osobistych w postępowaniu cywilnym).

Adwokat pomoże ocenić, czy dana wypowiedź faktycznie stanowiła naruszenie prawa. Jeśli jesteś ofiarą, poprowadzi sprawę o ochronę Twoich dóbr osobistych (np. o zadośćuczynienie w postępowaniu cywilnym) lub wesprze Cię w postępowaniu karnym z oskarżenia prywatnego. 

Jeśli to Ciebie oskarżono, pomoże skonstruować obronę, dowodząc na przykład, że Twoja wypowiedź mieściła się w granicach dozwolonej krytyki.

4. Odpowiedzialność za cudze czyny

Czy wiesz, że możesz ponieść odpowiedzialność prawną za coś, czego osobiście nie zrobiłeś? Prawo przewiduje sytuacje, w których odpowiadamy za działania innych osób. Najczęstszy przykład to odpowiedzialność rodziców za szkody wyrządzone przez ich dziecko, które nie ukończyło 13 lat.

Innym przykładem jest sytuacja, gdy pożyczasz komuś samochód, a ten kierowca popełnia nim wykroczenie. W przypadku, gdy organy ścigania zwrócą się do Ciebie jako właściciela pojazdu o wskazanie kierującego, a Ty tego nie zrobisz, możesz ponieść odpowiedzialność za niewskazanie osoby kierującej pojazdem (jest to odrębne wykroczenie). To sytuacje zaskakujące i często postrzegane jako niesprawiedliwe, jednak wynikające z przepisów prawa.

Wsparcie adwokata pozwala zrozumieć zakres Twojej odpowiedzialności. Prawnik sprawdzi, czy na pewno spełnione zostały wszystkie warunki, żeby przypisać Ci winę. Dzięki temu unikniesz płacenia za cudze błędy lub ograniczysz konsekwencje do absolutnego minimum.

5. Błąd lub nadużycie ze strony organów ścigania

Policjanci i prokuratorzy to tylko ludzie - mogą popełniać błędy, działać pod presją czasu albo, w skrajnych przypadkach, nadużywać swoich uprawnień. 

Zatrzymanie bez wyraźnej podstawy, przeszukanie mieszkania bez nakazu czy wywieranie presji podczas przesłuchania to sytuacje, które nie powinny mieć miejsca. W starciu z siłą aparatu państwowego zwykły obywatel czuje się bezradny.

W takim momencie adwokat nie jest luksusem, ale Twoją tarczą ochronną. To osoba, która doskonale zna procedury i wie, jakie prawa Ci przysługują. Adwokat zatroszczy się o to, żeby organy ścigania postępowały zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Adwokat natychmiast wychwyci wszelkie nieprawidłowości i złoży odpowiednie zażalenie. Zadba o to, żeby nikt nie naruszył Twojej godności i żeby Twoje zeznania nie zostały wymuszone. To właśnie w takich chwilach profesjonalna obrona jest absolutnie niezbędna.

Jedna rozmowa może pomóc uniknąć kłopotów

Pomoc adwokata przydaje się w wielu sytuacjach, które nie mają nic wspólnego z działalnością przestępczą. Warto myśleć o obrońcy jak o lekarzu - jego rolą jest pomagać, niezależnie od tego, jak doszło do „urazu”. Adwokat to po prostu specjalista, który dba o Twoje prawa w skomplikowanym świecie przepisów.

Jego celem nie jest ukrywanie prawdy, ale zapewnienie, żeby każdy obywatel był traktowany zgodnie z prawem i miał szansę na sprawiedliwą obronę. To fundament sprawiedliwego państwa, którego każdy z nas może kiedyś potrzebować.

Dlatego jeśli masz wątpliwości, czujesz się pokrzywdzony lub po prostu nie rozumiesz swojej sytuacji prawnej, nie wahaj się szukać wsparcia. Czasem jedna rozmowa z prawnikiem wystarczy, żeby uniknąć poważnych kłopotów i nieprzyjemnych sytuacji.

Pamiętaj, że powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny, a zawarte w nim treści nie stanowią wiążącej porady prawnej. W przypadku konkretnych problemów prawnych zawsze powinieneś skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym, który dokona oceny Twojej sytuacji.