Bielsko-Biała w filmowych kadrach. Kino nad Białą

Kiedy w roku 1895 bracia Lumiere opatentowali kinematograf i zaprosili widzów na pierwsze projekcje (28 grudnia 1895), można było być pewnym, że wynalazek wkrótce trafi także do Bielska i Białej. 

W tym czasie Bielsko było miastem otwartym, bardzo szybko dostosowującym się do wszelkich nowinek technicznych. Miało już miejską elektrownię (1893) tramwaje (1895 – jako drugie miasto na obecnych ziemiach polskich, po Wrocławiu). Po raz pierwszy w Krakowie kinematograf pojawił się 14 listopada 1896 roku, w Warszawie 14 lipca 1896 roku. Niestety nie znamy dokładnej daty, kiedy w Bielsku odbyła się pierwsza projekcja filmowa. Mówi się o roku 1896, ale ta data nie jest potwierdzona w żadnych dokumentach. Gdyby tak było, moglibyśmy się zastanawiać, czy pierwsze pokazy filmowe na ziemiach polskich, nie odbyły się właśnie w Bielsku. 
Wiemy tylko, że pierwsza sala kinowa powstała w hotelu Kaiserhof (obecnie President). Właścicielem był Adolf Zenker. Kino w hotelu Kaiserhof wyświetlało najnowsze produkcje filmowe, ale także zapraszało na „wieczorki męskie”. Jacek Kachel, bielski historyk, autor książki Bialski Ilusion tłumaczy: 
 - Plakaty były rozwieszane normalnie „na mieście”, filmy cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, a studenci i żołnierze mogli liczyć na 50-procentów zniżkę. 
Tego typu produkcje dostarczał do Bielska wiedeńska wytwórnia Saturn, a jej twórca reklamował swoje dzieła hasłem „w moich filmach nie znajdziesz ani trochę żenady”. Filmy  przed projekcjami musiały przejść przez sito miejskiej cenzury. Po pewnym czasie bielski magistrat zakazał prowadzenia kina w hotelu. Walka o salę kinową w hotelu Kaiserhof toczyła się w roku 1911 i 1912 ze zmiennym szczęściem. W końcu Zenker ustąpił. Prawdziwym powodem decyzji o zamknięciu kina w hotelu Kaiserhof było to, że stanowiło konkurencje dla przedstawień w pobliskim Teatrze (dotowanym przez miasto). Adolf Zenker próbował jeszcze działać w branży kinowej w Białej, ale wkrótce zwinął interes, przenosząc się do Żyliny. 

W tym czasie działała też sala kinowa w bialskim hotelu Pod Czarnym Orłem (kino Lux), która jednak w niedługim czasie zbankrutowała.
Na pierwsze kino z prawdziwego zdarzenia w obecnych granicach Bielska-Białej, musieliśmy poczekać do 1913 roku. W Białej oddano wtedy do użytku kinoteatr miejski, czyli późniejsze kino Wanda. Obok Ratusza miasto wybudowało okazały budynek. Pierwszy seans odbył się 12 października 1913 roku. Kinoteatr miał ponad 500 miejsc siedzących - w sali oraz jedenastu lożach. Kryzys ekonomiczny spowodował, że kino nie miało klasycznych, głębokich fundamentów, co przyczyniło się do jego upadku i rozbiórki na początku lat 70. XX wieku. Do dzisiaj starsi bielszczanie z rozrzewnieniem wspominają Wandę. W tym czasie kino było rozrywką „dla ludu”.

X muza rozwijała się w opozycji do teatru – rozrywki wyższych sfer społecznych. Nic dziwnego, że popularność kin rosła. W 1917 roku po drugiej stronie rzeki Białej otwarto Miejski Teatr Świetlny, czyli kino Rialto (od 1925 roku). Niewiele młodsze było kino Apollo, otwarte w roku 1930. Oba dotrwały do początków XXI wieku, przegrywając z kretesem walkę z kinami wielosalowymi. Nie istnieje także (od 2002 roku) kino Złote Łany.

Dzisiaj w miejscach kin znajdują się sklepy i ciucholandy. W pamięci starszych bielszczan zapisały się także mniejsze kina takie jak Sportowiec i mikuszowicki Krokus. W okresie międzywojennym w Bielsku i Białej nieśmiało zaczęły się pojawiać ekipy filmowe. W Bielsku urodził się także znany na świecie (choć u nas niemal zupełnie zapomniany) reżyser. Tutaj przyszedł na świat ceniony kompozytor muzyki filmowej. W Bielsku, tuż przed wojną, nakręcono także film fabularny. O tym wszystkim – za miesiąc, w kolejnym odcinku cyklu.